Yüzölçümü : 7.997 km²
İl Trafik Kodu : 68
Kapadokya bölgesi içinde yer alan Aksaray İli M.Ö. 8 binden itibaren iskan edilmiştir. Kızılkaya köyü sınırları içinde kalan Aşıklıhöyük, Neolotik döneme ait ilk köy yerleşimlerinden birisidir. Aşıklıhöyük dünyanın ilk beyin ameliyatının yapıldığı yer olarak bilinmektedir. M.Ö. 3-2 bin yılları arasında Asur Ticaret Kolonileri Devrinde en önemli ticaret merkezlerinden birisi kent merkezi yakınlarındaki Acemhöyük’tür.
Aksaray geçmişten günümüze Hitit, Pers, Hellenistik Dönem (Büyük İskender), Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı İmparatorluğu egemenliği altında bulunmuştur. Cumhuriyet dönemine kadar Konya’ya bağlı bir sancak olan Aksaray 1920 yılında vilayet olmuş, 1933 yılında vilayetliği lağvedilerek Niğde’ye ilçe olarak bağlanmıştır. 15 Haziran 1989 yılında yeniden vilayet olmuştur.
Aksaray’ın adının ilk olarak eski Hitit metinlerinde geçen “Nenessa (Nenossos) olduğu sanılmaktadır. M.Ö. 1. bin yılda Kral Kiakki döneminde Şinakhatum - Şinukhtu olarak anılan Aksaray, Hellenistik dönemde Kapadokya Krallığına bağlanmış ve Garsaura olan ismi Arkhelais olmuştur. Selçuklular döneminde de II. Kılıçarslan tarafından Arkhelais olan adı Aksaray olarak değiştirilmiş ve ikinci başkent durumuna gelmiştir. Şehre kötü insanların alınmamasından dolayı iyi insanların yaşadığı yer anlamına gelen "Şehr-i Süleha" olarak anılmıştır.
Coğrafi Yapı: Aksaray, Kuzey ve Güney Anadolu dağlarının birbirinden uzaklaştığı İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak kesimine girer. Kuzey yarımkürede 38-39 kuzey paralelleri ile 33-35 doğu meridyenleri arasında yer almaktadır. Doğuda Nevşehir, güneydoğuda Niğde, batısında Konya ve kuzeyde Ankara, kuzeydoğuda Kırşehir ile çevrilidir. Kuzeybatısında Tuz Gölü bulunmaktadır. Ankara’ya 225 km, Konya’ya 148 km, Adana’ya 265 km ve Mersin Limanı’na 258 km uzaklıktadır.
İklimi: Aksaray ili orta iklim kuşağında olup soğuk kara iklim tipine sahiptir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuktur. Yağışlar genellikle ilkbahar ve kış aylarında görülmektedir. Ortalama yağış miktarı (son 40 yıl) 340 mm (kg/m²)’ dir. Yaz-kış ve gece-gündüz sıcaklık farkları çok fazladır. Yaz aylarında nem az olup, sıcaklık ve rüzgar şiddetinin fazla olmamasından dolayı buharlaşma miktarı yüksektir. Kar erimeleri ilkbahar aylarında taşkınlar ve toprak kaymalarına neden olmaktadır.
Bitki Örtüsü: Aksaray’ın İklimine bağlı olarak tabi bitki örtüsü, ilkbaharda yeşeren çayırlar, gelincik, papatya, keven ve diğer vs. otlarla, yaprakları dikensi bir görünüme sahip, yarı kurakçıl bitkilerdir. Yazları sıcak ve kurak iklim yapısı hakim olduğundan ilkbaharda yeşeren otlar, sonbaharda kurur ve arazi bozkır yapısını alır. Ağaç türleri olarak; meşe, sedir, karaçam, akasya, badem, aylantus gibi türler bulunmaktadır. Hasandağı ve Ekecik Dağları üzerinde meşe koruluklarına rastlanır.
Dağlar: Geniş bir arazi alanına sahip olan bölgemizde Erciyes’ten sonra Orta Anadolu’nun en yüksek dağı olan Hasandağı (3268 m.), Küçük Hasandağı (3040 m.) ve Ekecik Dağı (2033 m.) gibi volkanik dağlar ile lavların meydana getirdiği platolar bulunmaktadır.
Göller: Konya-Aksaray sınırları içerisinde yer alan, Türkiye’nin en büyük ikinci gölü olan ve 1500 km2 yüzölçümüne sahip denizden yüksekliği 925 m olan Tuz Gölünün 400 km² si İlimiz sınırları içerisindedir. Termal ve turizm yönünden önemli Acıgöl İlimiz Sofular Kasabası ile Niğde İlinin müşterek gölüdür. Ayrıca Kocagöl, Kartal Gölü, Öküz Gölü, Sarıgöl ve Uyuz Gölü gibi irili ufaklı göller vardır. Bu tabii göller yanında, sulama, taşkınlardan korunma amaçlı göletler de bulunmaktadır. Bunların en önemlisi Melendiz çayı (Uluırmak) üzerinde bulunan ve yüzölçümü 16.2 km² olan Mamasın baraj gölüdür. Ortaköy yakınlarındaki Kültepe ve Bozkır baraj gölleri yanında tamamen sulama amaçlı olarak yapılan Merkez-Helvadere, Ortaköy-Balcı Göleti, Helvadere Göleti, Ortaköy-Çiftevi Göleti, Güzelyurt-Sivrihisar gibi göletler de vardır. Hirfanlı Barajı ve Eşmekaya sazlıkları da İlimiz sınırları içindedir.
Nüfus: Aksaray İlinin nüfusu, 2017 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemine göre 402.404 kişi olup 81 il içerisinde 49. sıradadır. 2017 yılında Aksaray’da ikamet eden nüfus bir önceki yıla göre 5.731 kişi artmıştır. Erkek nüfusun oranı % 49,8 (200.233 kişi), kadın nüfusun oranı ise % 50.2 (202.171 kişi)’dir. 2016 yılında ‰ 25,9 olan yıllık nüfus artış hızı 2017 yılında ‰ 14,3’e düşmüştür. Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen “bir kilometrekareye düşen kişi sayısı” 53’dür. Türkiye nüfusunun binde 5’lik bir bölümünün yaşadığı Aksaray’da nüfusun yüzde 69,4’ü (279.254 kişi) il ve ilçe merkezlerinde, yüzde 30,6’sı (123.150 kişi) köylerde yaşamaktadır. Aksaray İline bağlı ilçelerden şehir nüfusu en fazla olan ilçe 18.514 kişi ile Ortaköy ilçesidir ve bu ilçeyi 17.294 kişilik şehir nüfusu ile Eskil ilçesi takip etmektedir. Şehir nüfusu en az olan ilçe 2.550 kişi ile Güzelyurt ilçesidir.
Aksaray ilinin ilçeleri; Ağaçören, Eskil, Gülağaç, Güzelyurt, Ortaköy, Sarıyahşi ve Sultanhanı’dır.
Ağaçören: Aksaray’a 81 km uzaklıktadır. Tarihi M.Ö. 5 binlere kadar uzanan İlçede Karacaören, Eskibağ, Harmanyeri gibi birçok höyük bulunmaktadır.
Eskil: Aksaray’a 70 km. uzaklıktadır. Eskil yaylalarıyla doğal güzelliğe sahiptir. Önemli tarihi eserleri Böget höyüğü, Hitit barajı olan Böget Barajı’dır.
Gülağaç: Aksaray’a 44 km uzaklıktadır. Kapadokya’nın saklı kalmış birçok doğal güzelliğini bünyesinde barındıran ve binlerce yıllık medeniyetlerin izlerini taşıyan Gülağaç İlçesinin önemli tarihi eserleri; Aşıklı Höyük, Kızılkaya Evleri, Güvercin Kayası, Demirci Tarihi Evleri, Bekar Sultan Türbesi, Saratlı Yeraltı Şehri, Sofular Vadisi’dir. Ayrıca balıklı göl, acı göl, Gülpınar’da bulunan doğa harikası kayı gölü ve Gülağaç selesi’de ünlüdür.
Güzelyurt: Aksaray’a 49 km. uzaklıktadır. Önemli tarihi eserleri; Kilise Camii, Güzelyurt evleri, Güzelyurt yeraltı şehri, Ihlara vadisi, Selime katedrali ve peri bacalarıdır. Güzelyurt göleti ve ziga kaplıcaları bulunmaktadır.
Ortaköy: Aksaray’a 55 km uzaklıktadır. Ozancık, Sarıkaraman, Harmandalı, Gökkaya gibi köy ve kasabalarında bir çok tarihi eserler bulunmaktadır. Yunus Emre’nin türbesi Ortaköy’ün Sarıkaraman kasabası yakınlarındaki Ziyaret Tepesindedir.
Sarıyahşi: Aksaray’a 106 km uzaklıktadır. Sarıyahşi yedi örenin ortasına kurulmuştur. Taşlı Ören mevkiinde Grekçe yazılı bir mezar taşı bulunmuştur.
Sultanhanı: Aksaray’a 43 km uzaklıktadır. Sultanhanı ilçesinin içerisinde dünyaca ünlü Sultanhanı Kervansarayı bulunmaktadır. Sultan Hanının kitabelerinde çok açık bir şekilde I.Gıyaseddin Keyhüsrev oğlu I.Alaeddin Keykubat tarafından inşasına H.626 M.1228-29 yılında başlamak suretiyle yapılmış olduğu kesindir. Sultanhanhanı kervansarayı; açık ve kapalı kısımları avlunun ortasında bulunan köşk mescidi ile “Sultan Hanı” tipindeki kervansarayların en büyüklerinden biridir. Sultanhanın’da dünyanın hemen hemen her bölgesinden getirilen halılar restore edilmektedir..